‘Het was inderdaad allemaal een illusie’

Even moet hij in zijn geheugen graven, maar dan volgt er een stortvloed aan muzikale anekdotes. Afkomstig uit de archieven van een van Neerlands meest succesvolle muzikanten ooit. En ik heb het genoegen gehad dat hij me mee heeft genomen op een muzikale reis door de tijd. We hebben het hier over niemand minder dan Jan Tuijp (Pet), bassist van de legendarische band BZN.

“Nee, dat was niet de platenkast van mijn vader”, begint meneer Tuijp wanneer ik vraag naar zijn eerste herinnering aan muziek. “Mijn vader komt uit 1924. Toen was er van een platenkast nog geen sprake. Wij woonden op het Dril in Volendam in een onbewoonbaar verklaarde woning. Ik weet nog dat mijn vader een klein radiootje tegen de muur hadden hangen. Op twee meter hoogte zodat wij er niet bij konden komen. Mijn vader was steeds met die knoppen in de weer om Radio Luxemburg te ontvangen zodat we naar The Shadows konden luisteren. Er was niet zo gek veel keuze in muziek – een pick-up hadden we niet – maar dat radiootje was heilig voor ons. We vonden het geweldig en ik ben er tot op de dag van vandaag nog steeds mee bezig.”

Basgitaar

In huize Tuijp wordt er dan nog geen livemuziek gespeeld of gemaakt. Toch denkt de bassist van BZN dat hij de muzikale genen wel van zijn vader heeft meegekregen. “Mijn vader was wel muzikaal. Als er een feestje was – en er klonk muziek – tikte hij altijd mee met zijn sambaballen. Hij was erg ritmisch en ik denk zelfs dat het stukje muzikaal DNA dat ik heb meegekregen ervoor heeft gezorgd dat ik een betere drummer zou zijn geweest dan bassist. Maar goed, ik moest nou eenmaal een basgitaar ter hand nemen, want toen ik met mijn latere collega’s in aanraking kwam, ontbrak het aan een bassist en die hadden we toch echt nodig. En het is mijn vader geweest die uiteindelijk een basgitaar voor me heeft gemaakt.”

 “In mijn tienerjaren ontstaat geleidelijk dan ook mijn eigen muzieksmaak. En door mijn leven heen heb ik steeds gevoeld dat muziek verbonden is aan emotie. Daarom heb ik altijd een zwak gehad voor Fado’s en Griekse muziek. Dat begon op jonge leeftijd al. Ik hoorde dat links en rechts wel eens voorbijkomen. Toen ik later bij BZN teksten ging schrijven – eerst samen met Kees en later samen met Jan – lag er een leeg velletje op tafel en dan zocht ik naar wat de muziek, de melodie me zei. Welke emotie die opriep. Blijdschap, boosheid, geluk, verdriet, heimwee. Dat zocht ik en als de melodie me dat zei, wist ik dat het goed zat.”

Illusie

Weten dat het goed zit, weet Tuijp ook wanneer hij Just An Illusion schrijft. Een wereldhit van BZN dat inmiddels over de hele wereld meer dan 200 keer is gecoverd. “Wanneer ik dat nummer nu hoor, hoor ik dat ik op dat moment dus heel sterk bezig was met de verbinding tussen melodie en tekst. We hadden op dat moment tien jaar als BZN gevochten om iets te bereiken en toen kwam eindelijk die klapper. Dan denk je dat je in de hemel komt. We zijn ook wekenlang dronken geweest toen we beseften dat het helemaal raak was. Het was Lex Harding van Radio Veronica die ons ook vertelde dat we ons klaar moesten gaan maken om iets waanzinnigs mee te maken. Dan ga je dus op pad en begin je in de studio waar je moet wachten tot de cd klaar is. Vervolgens moet je in je hotel wachten tot je naar het vliegveld kunt, waar je weer moet wachten. Je vliegt naar Zuid-Afrika waar je weer twee tot drie dagen moet wachten op televisieopnames en dat gaat maar door en door. 90% van de tijd zit je te verdoen met wachten. Je raakt het contact met het publiek kwijt, met de mensen kwijt omdat je afgeschermd wordt van de buitenwereld. En als ik nu dan Just An Illusion hoor, hoor ik weer terug dat we toen beseften dat het niets dan een illussie is. ‘They try to sell your body and your soul. It’s the price you pay for rock ‘n roll.’ Dat is voor mij een voorbeeld van een nummer dat empatisch is. Waarbij de tekst precies past op de melodie. Waarbij als je goed naar het nummer luistert de melodie eigenlijk al alles zegt wat de tekst onder woorden brengt.”

Vrouwelijk schoon

Maria Farantouri is een van de zangeressen die het eerste naar boven komt als het gaat over de fado’s, maar ook de Griekse en Spaanse muziek kon Tuijp echt enorm bekoren. “Zolang er maar een volks tintje aanzat. Waar echtheid aan de muziek zat. Dit had ik ook met rock ’n rollmuziek. Ik was fan van The Stones en Roy Orbison – daar kwam de muziek uit het hart, die waren echt – en heb het nooit echt zo met The Beatles gehad. Dat was te erg gemaakt door de producenten en de arrangeurs. Niet dat het niet goed is, hoor. Begrijp me niet verkeerd. Maar ik hoor gewoon dat het niet uit de jongens zelf komt. Er zit te veel industrie en andere fenomenen achter.”

In zijn tienerjaren trek Tuijp veel met medemuzikant – en voormalig lid van BZN – Evert Woestenburg door Volendam. “Evert had al een gitaar en we zaten dan wel eens op de hoek van de dijk muziek te maken. Zo probeerden we natuurlijk het vrouwelijk schoon een beetje op de dijk te krijgen, want ja, in je tienerjaren draait het leven maar om een ding. Dat zijn de meiden!” Er verschijnt een prachtige jeugdige glimlach op het gezicht van de rasmuzikant en muziekliefhebber pur sang. De liedjes die hij daar op de hoek van de dijk zingt, zijn liedjes van Cliff & The Shadows, maar ook van Elvis Presley. “Cliff & The Shadows hebben een centrale rol gespeeld in ons leven en dan vooral het gevoel dat het oproept. Als ik naar een plaat luister, dan moet het namelijk gevoel oproepen. En als de muziek klopt met de tekst, dan krijg ik er een goed gevoel bij.”

Mell

Dé band bij uitstek waarbij de tekst en de muziek perfect bij elkaar passen, is volgens Tuijp de Zweedse superformatie ABBA. “Ik kan er nog dertig opnoemen, maar neem The Winner Takes It All. Elke regel, elk woord – de manier waarop het gezongen wordt en de intonatie – is in overeenstemming met de melodie. Dat is echt meesterlijk. Er zijn overigens nog wel wat artiesten die daar echt in uitblinken. Een Dimitri van Toren, maar ook Piet Veerman van The Cats. De absolute meester. Hans Vermeulen, Jan Dulles – die vind ik ook heel goed – en dan mag ik Mell zeker niet vergeten. Mell is echt waanzinnig. Ik ben laatst naar een optreden van haar geweest in de PX, samen met mijn makker Arnold Mühren (Cats). Helemaal uit ons dak zijn we gegaan. Ik had tranen in mijn ogen. Zoveel gevoel in de woorden. Echt prachtig.”

Muziek door de jaren heen

1960 – 1970

“ABBA, de band met de beste muziek en de beste zang. Maar ook The Beach Boys en ik zal ongetwijfeld nog een heleboel mooie dingen vergeten.”

1970 -1980

“Deze periode wordt toch wel ingekleurd door Cliff & The Shadows. De band die een ontzettend belangrijke rol in mijn muzikale leven heeft gespeeld.”

1980 – 1990

“Dit is toch wel de periode van de Fadomuziek. Ik merk ook dat ik in deze periode steeds meer het gevoel ga zoeken achter de melodie. De verbinding zoek tussen de melodie en de tekst. Als ik dat niet hoor, dan is het voor mij ook helemaal niks.”

1990 – 2000

“Griekse muziek. We gingen ook veel naar livemuziek in Griekenland en ik probeerde toen ook een beetje de tekst te vertalen, maar kreeg al snel in de gaten dat wanneer ik niet wist wat het betekende, ik er zelf een gedachte bij kon verzinnen. En die gedachte en het gevoel was soms beter dan de echte tekst die soms misschien wel helemaal nergens op sloeg, haha.”

2000 – 2024

“Dimitri van Toren, ABBA, The Beach Boys, The Stones, Cliff Richards, Roy Orbison, Elvis en nog veel meer. Tijdloze muziek die altijd zal blijven bestaan. En wat dacht je van countrymuziek van Willie Nelson en zijn vrienden. Over echte muziek gesproken.”